23 ülke ile yapılan sosyal güvenlik sözleşmeleri genel olarak Ülkemiz yönünden 5510 Kanuna ve 1.10.2008 tarihinden önce memur olanlar için de 5434 sayılı Kanunun öngördüğü mevzuata, taraf ülke yönünden de o ülkenin sosyal sigorta mevzuatına uygulanmaktadır.

Bütün sözleşmelerde, akit tarafların sözleşmelerde belirtilen mevzuatı değiştiren, yeniden düzenleyen veya mevzuatın yerine geçen ya da bu mevzuata ek hükümler getiren her türlü mevzuata da uygulanacağına ilişkin hükümler yer almaktadır. Bu nedenle, sözleşmelerin imzalandığı tarihte yürürlükte bulunan sosyal sigorta kanunlarının (506, 1479, 2925, 2926 ve 5434 sayılı kanunlar) 5510 sayılı Kanunla yürürlükten kaldırılması veya değiştirilmesi sözleşmelerin uygulanması bakımından bir sorun teşkil etmemektedir.

Sözleşmelerde, ülkemiz yönünden işçiler için kısa vade ve uzun vade sigorta kollarından sağlanan yardımlar, bağımsız çalışanlar ve devlet memurları için ise sadece uzun vade sigorta kollarından sağlanan yardımlar kapsama alınmıştır. Bu durumda, uzun vade sigorta kollarına ilişkin hükümler; işçi (4/a), bağımsız çalışan (4/b) ve devlet memuru (4/c) statüsündeki sigortalılar, kısa vade sigorta kollarına ilişkin hükümler ise sadece işçiler yönünden uygulanmaktadır. Sağlık yardımlarını kapsamına alan Hollanda, Belçika, Avusturya, Fransa, K.K.T.C, Makedonya, Azerbaycan, Romanya, Bosna-Hersek, Çek Cumhuriyeti, Arnavutluk, Lüksemburg ve Hırvatistan ile imzalanan sosyal güvenlik sözleşmelerine göre, ülkemiz açısından sadece işçi statüsüne tabi sigortalılar ve bu statüden gelir ve aylık alanlarla bunların aile bireylerinin sağlık yardımlarından yararlanma hakları vardır. Ancak,

Almanya ile varılan mutabakata göre 5510 sayılı Kanuna göre bağımsız çalışan ve devlet memuru statüsünde sigortalı olanlar ile bu statülerden gelir ve aylık alanlarla bunların aile bireyleri de, işçiler gibi Türkiye-Almanya Sosyal Güvenlik Sözleşmesinin sağlık yardımlarına ilişkin hükümlerinden yararlanmaktadırlar.

İngiltere, İsviçre, Danimarka, İsveç, Norveç, Libya, Gürcistan, Kanada ve Kebek ile yapılan sosyal güvenlik sözleşmelerinde, sağlık yardımları kapsama alınmamıştır. Bundan dolayı bu ülkelerde çalışan ve aylık veya gelir alan vatandaşlarımızla bunların aile bireylerinin geçici veya daimi olarak ülkemizde bulunmaları halinde, 5510 sayılı Kanunda belirtilen Sağlık yardımlarından yararlanma hakları bulunmamaktadır. Aynı şekilde, 5510 sayılı Kanuna tabi olanlarla bu Kanuna göre gelir ve aylık alan sigortalılarla bunların aile bireyleri bu ülkelerde bulundukları sırada sosyal güvenlik sözleşmeleri kapsamında sağlık yardımlarından yararlanamazlar.

İkili sosyal güvenlik sözleşmeleri, yürürlük tarih sırasına ve ülkemiz bakımından kapsadığı sigorta kollarına göre aşağıdaki tabloda belirtilmiştir:

ÜLKE ADI	İMZA TARİHİ	YÜRÜRLÜK TARİHİ	KAPSAMI (SİGORTA KOLU)
			Uzun Vade (1)	Kısa Vade (2)	Sağlık Sigortası (3)
İngiltere	9.9.1959	1.6.1961	+	+	-
F. Almanya	30.4.1964	1.1.1965	+	+	+
Hollanda	5.4.1966	1.2.1968	+	+	+
Belçika	4.7.1966	1.5.1968	+	+	+
Avusturya	12.10.1966	1.10.1969	+	+	+
İsviçre	1.5.1969	1.1.1972	+	+	-
Fransa	20.1.1972	1.8.1973	+	+	+
Danimarka	22.1.1976	1.2.1978	+	+	-
İsveç	30.6.1978	1.5.1981	+	+	-
Norveç	20.7.1978	1.6.1981	+	+	-
Libya	13.9.1984	1.9.1985	+	+	-
K.K.T.C	9.3.1987	1.12.1988	+	+	+
Makedonya	6.7.1998	1.7.2000	+	+	+
Azerbaycan	17.7.1998	9.8.2001	+	+	+
Romanya	6.7.1999	1.3.2003	+	+	+
Gürcistan	11.12.1998	20.11.2003	+	+	-
Bosna-Hersek	27.5.2003	1.9.2004	+	+	+
Kanada	19.6.1998	1.1.2005	+	+	-
Kebek	15.10.1998	1.1.2005	+	+	-
Çek Cumhuriyeti	28.6.2001	1.1.2005	+	+	+
Arnavutluk	15.7.1998	1.2.2005	+	+	+
Lüksemburg	8.12.2004	1.6.2006	+	+	+
Hırvatistan	12.6.2006	1.6.2012	+	+	+
(1) İşçileri, bağımsız çalışanları ve devlet memurlarını kapsamaktadır. (2) İşçileri kapsamaktadır. (3) Almanya söyleşmesine göre Türk mevzuatı bakımından işçileri, bağımsız çalışanları ve devlet memurlarını; diğer ülke sözleşmelerine göre sadece işçileri kapsamaktadır. (+) Kapsamdadır. (-) Kapsamda değildir.

Sosyal güvenlik sözleşmelerinde genel kural, işçinin çalışılan ülkenin sosyal güvenlik mevzuatına tabi olmasıdır. Ancak, bazı sigortalılar sözleşmenin bu ana prensibinden ayrı tutulmuşlardır. Bunların başında da işverenleri tarafından geçici bir süre ile akit ülkeye gönderilen işçiler gelmektedir.

Buna göre, geçici görevlendirmelerde işçiler, sigortalılık yönünde sözleşmede belirlenen süre içinde çalıştığı ülkenin mevzuatına değil, gönderen ülke mevzuatına tabi tutulurlar. Bununla, mükerrer sigortalılığın önlenmesi amaçlanmıştır. Her geçici görevlendirme, ikili sosyal güvenlik sözleşmesi kapsamında değerlendirilemez. Bunun için bazı şartların varlığı gereklidir. Bunlar;

-Görevlendirmeden önce işveren ile işçi arasında bir hukuki bağın (hizmet akdi gibi) olması,
-Görevlendirmeden önce işçinin gönderen ülkenin mevzuatına tabi olması,
-İşverenin görevlendirme yapılan ülkede faaliyet göstermesi,
-Görevlendirme konusu işin, esas iş ile bir bağlantısının bulunması,
-Görevlendirmenin en çok ilgili sosyal güvenlilik sözleşmesinde belirtilen süre için yapılmasıdır.

Ülkemiz ile akdedilen ikili sosyal güvenlik sözleşmelerine göre geçici görevlendirmelere ilişkin süreler ve bu sürelerin uzatılmasına ilişkin kurallar, ülkeler itibariyle farklılık göstermektedir. Bunlar ve bu ülke sigortalıların ülkemize geçici olarak görevlendirilmelerinde kullanılan belgelerin kodları aşağıdaki tabloda belirtilmiştir:

Sözleşmeli Ülke ve Belge Kodu	Mevzuatın Belirlenmesine İlişkin Kurallar
İngiltere	Gönderilen ülkenin vatandaşı değilse ve bu ülkede kanuni ikametgâhı yoksa çalışma süresince gönderen ülkenin mevzuatına tabi olur.
Almanya  (T/A1)	Geçici görevle gönderilen sigortalının gönderen ülkenin mevzuatına tabi olma süresi 24 aydır. Görevlendirmenin iki yılı aşması halinde,  sigortalının gönderen ülke sigorta kurumuna müracaatı ile bu süre yetkili mercilerin mutabakatı sonunda üç yıla kadar uzatılabilir.
Hollanda   (CE1)	Avrupa Sosyal Güvenlik Sözleşmesine ilişkin hükümler uygulanır. Buna göre, geçici işçi hakkında işin görülmesi için tahmin edilen süre on iki ayı geçmemek şartıyla geldiği ülkedeki mevzuat uygulanır. Görülecek işin süresi 12 geçtiği takdirde, gönderen ülkenin yetkili makamının veya bu makam tarafından tayin edilen merciin muvafakati ile iş tamamlanıncaya kadar, geldiği ülkedeki mevzuatın uygulanmasına devam olunur.
Belçika    (B/T1)	Çalışma süreleri 12 ayı geçmemek şartıyla mutat çalışma yerlerinin bulunduğu ülke mevzuatına tabi olurlar. Bu sürenin, 12 ayı aşması halinde geçici olarak çalışılan ülkenin yetkili makamının muvafakati ile mutat çalışma yerinin bulunduğu ülke memleket mevzuatının uygulanmasına devam edilebilir.
Avusturya (A/TR1)	Bir akit taraf ülkesinde çalıştıran bir işveren tarafından diğer akit taraf ülkesine gönderilen işçiler hakkında diğer akit taraf ülkesinde çalıştıkları 24 üncü takvim ayının sona ermesine kadar, gönderen ülke mevzuatı uygulanır.
İsviçre (CH/TR1)	Akit ülkenin birinde bulunan bir teşebbüs tarafından çalıştırılan ve geçici bir işin icrası için diğer akit ülkesine gönderilen işçiler, ilk 24 aylık süre içinde, teşebbüs merkezinin bulunduğu ülke mevzuatına tabi olmakta devam ederler. Bu süre aşıldığı takdirde, teşebbüs merkezinin bulunduğu taraf mevzuatının uygulanmasına, iki tarafın yetkili makamları arasında mutabık kalınacak bir süre için, devam edilebilir.
Fransa SE (208-01 FT)	İşverenleri tarafından, belli bir işin icrası maksadıyla geçici olarak diğer ülkeye gönderilen ve çalışma süresi, önceden tahmin edilmiş olsun veya olmasın üç seneyi aşan işçiler, iki ülkenin yetkili idari makamları veya bunların vekilleri arasında önceden ve müştereken mutabık kalınmak şartıyla, kendi memleketlerinin sosyal güvenlik rejimine tabidirler.
Danimarka (DK/TR1)	Bir ülkede bulunan bir işveren tarafından istihdam edilen ve bu müessese hesabına bir işin yapılması için geçici olarak öteki ülkeye gönderilen bir işçi, ilk on iki ay süresince gönderen ülkenin mevzuatına tabi olmaya devam eder. Görülecek işin süresi, on iki ayı geçtiği takdirde ülkesindeki yetkili makamının muvafakati ile bu işçi hakkında, iş tamamlanana kadar tabi olduğu mevzuatın uygulanmasına devam olunur.
İsveç      (S/TR1)	Bir ülke işvereni tarafından diğer ülkeye çalışmaya gönderilen işçi hakkında on iki ayı geçmemek şartıyla gönderen ülkenin mevzuatının uygulanmasına devam edilir. Çalışmanın on iki aydan fazla devam etmesi halinde, gönderilen ülkenin yetkili makamın kabul etmesi şartıyla bu şekilde tabi olunan mevzuatın uygulanmasına devam edilir.
Norveç  (N/TR1)	Geçici olarak sözleşmeli ülkelerin birinde istihdam edilen bir şahıs hakkında, ilk on iki aylık süre sırasında kendi ülkesinin mevzuatı devam eder. Bu istihdam on iki ayı geçtiği takdirde, diğer akit tarafın yetkili makamının muvafakati ile kendi ülkesinin mevzuatı bu şahıs hakkında uygulanmaya devam edebilir.
Libya	Libya’da iş yapmakta olan Türk işverenlerin yanında çalışan ve “daimi işçi” statüsünde sayılan Türk işçileri, malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları, iş kazaları ile  meslek hastalıkları ve analık sigortası yönüyle ülkemiz mevzuatı, hastalık sigortası yönüyle Libya mevzuatına tabi tutulmaktadır.
K.K.T.C(K.K.T.C/T.C 1)	Geçici olarak bir işin icrası için diğer akit tarafın ülkesine gönderildiği takdirde, yirmi dört ay müddetle hakkında ülkesinin mevzuatı uygulanır. Çalışma süresi yirmi dört ayı aştığı takdirde; işçi, işverenin veya işveren, işçinin muvafakatini almak şartıyla, önceden istekte bulunur ve diğer akit tarafın yetkili makamı buna muvafakat ederse, bu kimse hakkında daha önce tabi olduğu mevzuatın uygulanmasına devam edilir.
Makedonya (MC/TR1)	Diğer taraf ülkesinde 24 ayı geçmeyecek bir süre için istihdam edilmek üzere gönderilen bir kimse, ülkesinin mevzuatına tabi olur. Her iki tarafın yetkili makamlarının önceden onayı ile bu 24 aylık süre, toplam olarak 60 ayı geçmemek kaydı ile uzatılabilir.
Azerbaycan (AZ/TR1)	Diğer taraf ülkesine 24 aydan az bir süre için çalışmaya gönderilen bir şahıs, yalnız ülkesinin mevzuatına tabi olur. Her iki tarafın yetkili makamlarının önceden onaylamasıyla bu süre toplam 60 ayı geçmemek şartıyla uzatılabilir.
Romanya (R/TR1)	Diğer akit taraf ülkesine geçici görevli olarak gönderilen kimse, 24 ayı geçmemek koşulu ile ülkesinin mevzuatına tabi olur. Her iki akit tarafın yetkili makamlarının önceden onaylaması ile bu süre toplam 60 ayı geçmemek kaydıyla uzatılabilir.
Çek Cumhuriyeti (CZ/TR101)	Diğer akit taraf ülkesine geçici görevli olarak gönderilen kimse, 24 ayı geçmemek koşulu ile ülkesinin mevzuatına tabi olur. 24 ayın sonunda süre uzatması yoktur. Bu durumda çalışılan ülke mevzuatına tabi olunması gerekir.
Bosna Hersek (BH/TR1)	Diğer akit taraf ülkesine geçici görevli olarak gönderilen kimse, 24 ayı geçmemek koşulu ile birinci ülkesinin mevzuatına tabi olur. Her iki akit tarafın yetkili makamlarının önceden onaylaması ile bu süre toplam 60 ayı geçmemek kaydıyla uzatılabilir.
Arnavutluk (AL/TR1)	Diğer taraf ülkesinde 24 ayı geçmeyecek bir süre istihdam edilen bir kimse, ülkesinin mevzuatına tabi olur. Her iki tarafın yetkili makamlarının önceden onayı ile bu 24 aylık süre, toplam olarak 60 ayı geçmemek kaydı ile uzatılabilir.
Gürcistan (GR/TR1)	Diğer taraf ülkesine 24 aydan az bir süre için çalışmaya gönderilen şahıslar, ülkesinin mevzuatına tabi olur. Her iki tarafın yetkili makamlarının önceden onaylamasıyla bu süre toplam 60 ayı geçmemek şartıyla uzatılabilir
Kanada (CAN/TUR1)	Diğer taraf ülkesinde 24 ayı geçmeyecek bir süre için hizmet vermek üzere istihdam edilen bir kimse, ülkesinin mevzuatına tabi olur. Her iki tarafın yetkili makamlarının önceden onayı ile bu 24 aylık süre toplam olarak 60 ayı geçmemek kaydı ile uzatılabilir. Tarafların yetkili makamları, ortak mutabakat ile her hangi bir kişi veya kişi grupları ile ilgili olarak bu hükümlerinin uygulanmasını değiştirebilir.
Kebek (QUE/TR1)	60 ayı geçmeyen bir süre için diğer taraf ülkesine geçici olarak gönderilen kimse, bu süre içinde ülkesinin mevzuatına tabidir. Bu süre, iki tarafın yetkili makamlarının onayı ile uzatılabilir.
Lüksemburg (L/TR1)	Diğer akit taraf ülkesine geçici görevli olarak gönderilen kimse, 12 ayı geçmemek koşulu ile ülkesinin mevzuatına tabi olur. Çalışma süresinin 12 ayı aşması halinde, ikinci akit tarafın yetkili makamın önceden onaylaması ile tabi olunan mevzuatı yeni bir 12 ay için uygulanmaya devam eder.
Hırvatistan	Diğer akit taraf ülkesine geçici görevli olarak gönderilen kimse, 24 ayı geçmemek koşulu ile ülkesinin mevzuatına tabi olur. Her iki akit tarafın yetkili makamlarının önceden onaylaması ile bu süre toplam 60 ayı geçmemek kaydıyla uzatılabilir.

5510 sayılı Kanunun 10 uncu maddesinde de, işverenleri tarafından geçici görevle yurtdışına gönderilen çalışanlar için sosyal güvenlik sözleşmelerine benzer bir hükme yer verilmiştir. Bu düzenlemeye göre, sigortalıların sosyal güvenlik sözleşmesi bulunmayan ülkelere gönderilmeleri halinde, bu görevleri yaptıkları sürece sigortalıların ve işverenlerin anılan Kanundaki sosyal sigortaya ilişkin hak ve yükümlülükleri devam eder.

Sağlık yardımlarını kapsamına alan sözleşmeli ülkelerde çalışan sigortalılar ve yanlarında sürekli olarak oturan aile bireyleri, geçici olarak ülkemize geldiklerinde ani ve acil durumlarda 5510 sayılı Kanunda belirtilen sağlık yardımlarından yararlanabilirler.

Sağlık yardımlarından yararlanabilmek için ülkemize gelmeden önce, mutlaka çalışılan ülkenin hastalık kasasına sağlık yardımlarına hak kazanma belgesi düzenletilmesi gerekir.

Bu belgelerin kodları, ülkeler itibariyle aşağıdaki tabloda gösterilmiştir:

Ülke Adı	Belgenin Kodu	Ülke Adı	Belgenin Kodu
F. Almanya	T/A 11	Azerbaycan	AZ/TR 4
Hollanda	N/TUR 111	Romanya	R/TR 3
Belçika	B/T 8	Çek Cumhuriyeti	CZ/TR 111
Avusturya	A/TR 3	Bosna – Hersek	BH/TR 4
Fransa	SE 208 – 06 A TFSE 208 – 28 FT	Arnavutluk	AL/TR 4
K.K.T.C	K.K.T.C/T.C  3	Lüksemburg	L/TR 3
Makedonya	MC/TR 4	Hırvatistan	-

Belirtilen belgeye sahip yurtdışı sigortalı ve aile bireylerinin sağlık yardımına hak kazanıp kazanmadığı ile süresi sigortalının çalıştığı ülke mevzuatına, sağlık yardımlarının veriliş şekli ve kapsamı Türk mevzuatına (5510 sayılı Kanun) göre belirlenir.

Sağlık yardım hakkını sözleşmeli ülke mevzuatına göre elde etmiş kimselerin hastalıkları nedeniyle tedavilerine devam edilmek üzere bağlı oldukları hastalık kaslarının izniyle ülkemize gönderilmeleri halinde, sağlık yardımlarından ülkemizden yararlanmaya devam ederler.

Bunun için Türkiye’ye gelmeden önce ilgili hastalık kasasından temin edilen ve ülkeler itibariyle kodları aşağıdaki tabloda gösterilen sağlık yardımı belgesinin, ilgilinin Türkiye’deki ikametgâhına yakın sosyal güvenlik il müdürlüğüne / merkezine teslim edilmesi gerekmektedir.

Ülke Adı	Belgenin Kodu	Ülke Adı	Belgenin Kodu
F. Almanya	T/A 12	Azerbaycan	AZ/TR 8
Hollanda	N/TUR 112	Romanya	R/TR 3
Belçika	B/T 10	Çek Cumhuriyeti	CZ/TR 112
Avusturya	A/TR 3-A	Bosna – Hersek	BH/TR 5
Fransa	SE 208 – 04 FT	Arnavutluk	AL/TR 10
K.K.T.C	K.K.T.C/T.C 5	Lüksemburg	L/TR 3
Makedonya	-	Hırvatistan	-

Yurtdışında çalışan kadın sigortalı veya erkek sigortalının eşinin doğum yapmak üzere Türkiye’ye gelmesi halinde de, ilgili sözleşmeli ülke adına ülkemizdeki sağlık tesislerinden gerekli sağlık yardımlarından yararlanılabilmesi için, yine tabloda belirtilen ve ilgili yabancı ülke hastalık kasasınca düzenlenen belgenin SGK’ ya ibraz edilmesi zorunludur.

Yurtdışında iş kazası geçiren veya meslek hastalığına tutulan ve bu nedenle tedavi görmek üzere ülkemize gönderilen sigortalılar da buna ilişkin belge ile sadece sigortalının kazadan dolayı veya meslek hastalığı nedeniyle ortaya çıkan rahatsızlıkları bu belgeler sadece sigortalı için düzenlenir.

Sağlık yardımı belgesinin ibrazından sonra ilgili sosyal güvenlik il müdürlüğünce / merkezince düzenlenen “Sosyal Güvenlik Sözleşmesine Göre Sağlık Yardım Belgesi” ile Sağlık Bakanlığı sağlık tesislerinden mevzuatta öngörülen katılım payları hariç, ücret ödemeksizin sağlık yardımı alınabilir.

Ayrıca, SGK ile sözleşmeli vakıf üniversitelerine bağlı hastaneler ile özel sağlık hizmeti sunucuları SGK’ca belirlenen oranı (%200) geçmemek üzere yurtdışı sigortalı ve yanlarında ikamet eden aile bireylerinden ilave ücret alabilirler. Bu nedenle bu sağlık hizmeti sunucularından sağlık hizmetlerinden faydalanmadan önce, hangi tür sağlık

hizmetlerinden ne kadar ek ücret alındığı hususunda bilgi alınmasında yarar vardır. Tedavi amaçlı olarak ülkemize gelen sigortalı ve aile bireylerinin tespiti, sağlık yardım hakkı ve süresi sözleşmeli ülke mevzuatına, sağlık yardımlarını kapsamı ve şekli ile tedavi süresi Türk mevzuatına (5510 sayılı Kanun) göre belirlenir.

Yurtdışı sigortalısının ve gelir veya aylık sahibinin Türkiye’de yaşayan aile bireylerine, SGK’ca tarafından sağlık yardımları yapılabilir. Bunun için ilgili hastalık kasasınca düzenlenmiş olan yardımların süresini ve yardımlara hak kazanan aile bireylerini gösterir ve ülkeler itibarıyla kodları aşağıdaki tabloda gösterilen belgenin,aile bireylerinin ikamet ettiği yerdeki sosyal güvenlik il müdürlüğüne / merkezine ibraz edilmesi gerekmektedir.

Ülke Adı	Belgenin Kodu	Ülke Adı	Belgenin Kodu
F. Almanya	T/A 9	Azerbaycan	AZ/TR 5
Hollanda	N/TUR 109	Romanya	R/TR 6
Belçika	B/T 6	Çek Cumhuriyeti	-
Avusturya	A/TR 4	Bosna – Hersek	BH/TR 6
Fransa	SE 208-07 FT	Arnavutluk	AL/TR 5
K.K.T.C	K.K.T.C/T.C 6	Lüksemburg	L/TR 5
Makedonya	MC/TR 5	Hırvatistan	-

Bu belgelerin, aile bireylerince en yakın sosyal il müdürlüğüne / merkezine yapılacak olan başvurular sonucunda ilgili ülkeden getirtilmesi talep edilebilir. Bu belgenin düzenlenmesi sırasında aile bireylerinin Türkiye’deki adresleri açık ve net bir şekilde belirtilmelidir.
Yurtdışında çalışan sigortalı ile gelir veya aylık sahibinin ülkemizde ikamet eden aile bireyleri için sağlık yardımlarına hak kazanılıp kazanılmadığı ile yardım hakkı süresi ilgili sözleşmeli ülke mevzuatına göre, sağlık yardımlarının şekli ve kapsamı ülkemiz mevzuatına (5510 sayılı Kanun) göre belirlenir.
Yardımlardan faydalanacak aile bireylerinin kimler olduğu, daimi ikamet koşulu esas alınarak sözleşmelerde belirtildiği üzere ya sigortalının çalıştığı ülke mevzuatına göre ya da aile bireyinin oturduğu ülke mevzuatına göre iki ayrı yöntemle belirlenir. Buna göre;
-Almanya, Hollanda, Belçika, Fransa, K.K.T.C sigortalısı vatandaşımızın aile bireyleri, 5510 sayılı Kanuna,
 -Makedonya, Romanya, Azerbaycan, Çek Cumhuriyeti, Bosna-Hersek, Arnavutluk ve Hırvatistan sigortalısı vatandaşımızın aile bireyleri sigortalının tabi olduğu ülke mevzuatına,
Göre tespit edilmektedir.

Sosyal güvenlik sözleşmelerine göre hem sözleşmeli ülke, hem de Türkiye’den gelir ve aylığa hak kazananlar ile bunların aile bireylerinden daimi olarak ülkemizde ikamet eden vatandaşlarımızın sağlık yardımları, SGK’ca sağlanır ve masrafları da SGK’ca karşılanır. Ancak, Romanya ile imzalanan sözleşmeye göre masraflar,  Türkiye ve Romanya mevzuatları kapsamında tamamlanan sigortalılık süreleri ile orantılı olarak paylaşılmaktadır.
Hem Türkiye’den ve hem de sözleşmeli ülke sigorta kurumlarından aylık alan bir kimseye, ikametini daimi olarak Türkiye’ye nakletmediği sürece sözleşmeli ülke adına SGK tarafından sağlık yardımları yapılması mümkün değildir. Bu durumdaki kişiler, ülkemizde geçici bulundukları için sözleşmeli ülke sigorta kurumlarınca düzenlenmiş sağlık yardım hak sahipliği belgelerine sahip olmaları gerekmektedir.
Sadece sözleşmeli ülkeden gelir ve aylığa hak kazananlar ile bunların aile bireylerinden daimi olarak Türkiye’de ikamet eden vatandaşlarımızın sağlık yardımları, aylığı ödeyen ülkenin yetkili hastalık kasası adına SGK’ca sağlanır ve masrafları sözleşmeli ülkeden tahsil edilir. Bu durumda, sağlık yardımlarına hak kazanılması ve yardımların süresi aylığı ödeyen sözleşmeli ülke mevzuatına göre, yardımların kapsamı ve ifa şekli ise 5510 sayılı Kanuna göre belirlenmektedir.
Yardımlardan faydalanacak aile bireylerinin kimler olduğu, daimi ikamet koşulu esas alınarak sözleşmelerde belirtildiği üzere ya gelir ve aylığı bağlayan ülke mevzuatına göre ya da oturulan taraf ülke mevzuatına göre iki ayrı yöntemle belirlemekte olup buna göre;
-Almanya, Hollanda, Belçika, Fransa ve K.K.T.C’ dan gelir veya aylık alan sigortalının aile bireyleri, 5510 sayılı Kanuna,
 -Makedonya, Romanya, Azerbaycan, Çek Cumhuriyeti, Bosna-Hersek, Arnavutluk ve Hırvatistan’dan gelir ve aylık alan sigortalının aile bireyleri, gelir veya aylığı ödeyen ülke mevzuatına,
 Göre tespit edilmektedir.
Sağlık yardımlarını kapsamına alan sözleşmeli ülkelerden gelir ve aylık alıp daimi olarak Türkiye’de ikamet eden vatandaşlarımız ile bunların aile bireylerinin ülkemizden sağlık yardımı alabilmesi, ülkeler itibariyle kodları aşağıda belirtilen belgenin ilgili ülkeden teminine bağlıdır.

Ülke Adı	Belgenin Kodu	Ülke Adı	Belgenin Kodu
F. Almanya	T/A 20	Azerbaycan	AZ/TR 6
Hollanda	N/TUR 121	Romanya	R/TR 4
Belçika	B/T 16	Çek Cumhuriyeti	-
Avusturya	A/TR 4	Bosna – Hersek	BH/TR7
Fransa	SE 208-09 FT	Arnavutluk	AL/TR 6
K.K.T.C	K.K.T.C/T.C 7	Lüksemburg	L/TR 6
Makedonya	MC/TR 6	Hırvatistan	-

Bunun için, sözleşmeli ülkeden aylık alındığını gösterir bir belge ile en yakın sosyal güvenlik müdürlüğüne / merkezine başvurulması gerekir.
Söz konusu belgenin temininden sonra SGK tarafından düzenlenecek olan Sosyal Güvenlik Sözleşmesine Göre Sağlık Yardımı Belgesine istinaden SGK’ nın anlaşmalı olduğu resmi ya da özel tüm sağlık hizmeti sunucularından 5510 sayılı Kanunda öngörülen katılım payları ve ek ücretler hariç, ücret ödenmeksizin sağlık yardımı alınabilmektedir.

Sosyal güvenlik sözleşmelerine göre, akit taraflardan birinin sigortalısının diğer taraf ülkesinde geçici iş göremezliğe uğraması halinde; şekil ve kapsam itibariyle bulunduğu ülkenin mevzuatı esas alınır, geçici iş göremezlik ödeneğine hak kazanıp kazanmadığı, günlük ödenek miktarı ve ödeme süresinin belirlenmesinde, yardım hakkının kazanıldığı ülke mevzuatının geçerli olur.
Bu durumda, sözleşmeli ülke sigorta kurumu sigortalısı vatandaşımız ülkemiz mevzuatına göre sağlık yardımlarından yararlanmakta iken, istirahatlı bırakıldığı takdirde hakkında, şekil ve kapsam olarak 5510 sayılı Kanun esas alınarak işlem yapılır.
Mevzuatımıza göre hastalıkları sabit olsa dahi, hakkında istirahat raporu düzenlenmeyen sigortalıya iş göremezlikten dolayı sözleşmeli ülke tarafınca ödenek verilmesi mümkün değildir. Bu nedenle, ülkemizdeki tedavi sırasında gerekli hallerde istirahat raporu düzenlenmesi için doktorlara gerekli hatırlatmada bulunulmalıdır.

Bu nedenle, iş göremezlik ödendiği alabilmek için sağlık hizmeti sunucularınca usulüne göre düzenledikleri istirahat raporları, sözleşmeli ülke sigorta kurumunu intikal ettirilmek üzere ilgili sosyal güvenlik il müdürlüğüne / merkezine teslim edilmesinde ya da bu raporların bu ünitelere intikal edip etmediğinin takip edilmesinde yarar vardır

Sağlık yardımları yönünden sosyal güvenlik sözleşmeleri kapsamında bulunan sigortalı, gelir ve aylık sahibi ile bunların aile bireyi vatandaşlarımızın ülkemizden sağlık yardımı alabilmeleri; ilgili ülkenin bağlı bulundukları hastalık kasasından durumlarına uygun olarak temin edilecek belgenin,  Türkiye’deki

İkametlerine yakın sosyal güvenlik il müdürlüğüne / merkezine ibraz edilmesine bağlıdır.
Ancak, yurtdışından ülkemize gelirken sağlık yardımına hak kazanma belgesinin temin edilmemesi, temin edilmekle birlik kaybedilmesi veya gelinen ülkede unutulması gibi nedenlerden dolayı ibraz edilememesi veya ibraz edilmekle birlikte yararlanma süresinin geçmiş olması hallerinde, sağlık yardımlarından yararlanılabilmesi için aşağıda açıklanan iki seçenekten birine göre hareket edilmelidir.
İlk seçeneğe göre, ikamete yakın sosyal güvenlik il müdürlüğüne / merkezine başvurularak belgenin ilgili ülkeden temin edilmesi talebinde bulunulur. Bu durumda, belge gelene kadar sağlık yardımlarının ücretli alınmasına olarak devam edilir. Belge intikal ettiğinde görülen tedavinin sağlık yardım belgesinde kayıtlı süre içerisinde olması halinde, SGK mevzuatı çerçevesinde tedavi giderleri SGK tarafından ilgililere iade edilmektedir.
İkinci seçenek ise SGK’ ya başvurulmadan sağlık yardımlarının ücretli olarak alınması temin edilen istirahat raporu ve harcamalara ait faturaların kayıtlı olunan ülkeye dönüşlerinde ilgili hastalık kasasına ibraz edilerek, masraf iadesi talebinde bulunulmasıdır. Bu durumda, talebi alan hastalık kasası, sağlık yardımlarına ilişkin rapor ve faturaları SGK’ ya göndererek yapılan tedavi için ülkemizde belirlenmiş ücretin bildirilmesini talep eder. SGK tarafından söz konusu tedavi için öngörülen ücret ilgili hastalık kasasına bildirildiğinde, kasa bildirilen miktar kadar masraf iadesi yapar.

Türkiye – Almanya Sosyal Güvenlik Sözleşmesi hariç, diğer ülke sözleşmelerine göre 5510 sayılı Kanuna göre sağlık yardımı hakkını elde etmiş kişilerden sadece işçi kapsamında;
- Sigortalı olanlar ile bunların bakmakla yükümlü olduğu aile bireylerinin,
-Kendi sigortalılıklarından dolayı gelir ve aylık alanlar ile bunların bakmakla yükümlü olduğu aile bireylerinin,
-Hak sahibi (dul ve yetim) sıfatıyla gelir ve aylık alanların,
Sözleşmeli ülkedeki tedavi giderleri, SGK tarafından karşılanmaktadır.
Ancak, Almanya ile varılan mutabakata göre 5510 sayılı Kanuna göre bağımsız çalışan ve devlet memuru statüsünde sigortalı olanlar ile bu statülerden gelir ve aylık alanlarla bunların aile bireyleri de, işçiler gibi Türkiye – Almanya Sosyal Güvenlik Sözleşmesinin sağlık yardımlarına ilişkin hükümlerinden yararlanmaktadırlar.
Sosyal güvenlik sözleşmelerine göre sağlık yardım hakkını SGK’ dan elde etmiş yukarıda belirtilen sigortalılar ile gelir ve aylık sahipleri ve aile bireylerinden sözleşmeli ülkelerde;

 

- Geçici olarak bulunanlar,
-Daimi olarak ikamet edenler,
-Tedavisine davam edilmek üzere sözleşmeli bir ülkeye gönderilenler,
SGK adına bulundukları sözleşmeli ülke sigorta kurumlarınca yapılan sağlık yardımlarından ücretsiz olarak yararlanabilirler.
Bunun için, ülkeler ve durumları itibariyle kodları aşağıdaki tabloda gösterilen ve yurtdışına çıkmadan önce usulüne uygun bir şekilde SGK’ nin yetkili il müdürlüğünden / merkezinden temin edilen sağlık yardımına hak kazanma belgesinin, sözleşmeli ülkenin hastalık kasasına ibraz edilmesi gerekmektedir.

ÜLKE ADI	GEÇİCİ OLARAK BULUNANLAR	TEDAVİ AMAÇLI GÖNDERİLENLER	SÜREKLİ İKAMET EDENLER
			Sigortalının  Aile Bireyleri	Gelir/Aylık Sahipleri ve Aile Bireyleri
F. Almanya	A/T 11	A/T 12	A/T 9	A/T 21
Hollanda	TUR/N 111	TUR/N 112	TUR/N 109	TUR/N 121
Belçika	T/B 8	T/B 10	T/B 6	TB 16
Avusturya	TR/A 3	TR/A 3-A	TR/A 4	TR/A 4
Fransa	SE 208-06 A TF SE 208- 28 TF	SE 208 – 04 TF	SE 208-09 TF	SE 208-07 TF
K.K.T.C	T.R /K.K.T.C 3	T.R /K.K.T.C 5	T.R /K.K.T.C 6	T.R /K.K.T.C 7
Makedonya	TR/MC 4	-	TR/MC 5	TR/MC 6
Azerbaycan	TR/AZ 4	TR/AZ 8	TR/AZ 5	TR/AZ 6
Romanya	TR/R 3	TR/R 3	TR/R 6	TR/R 4
Çek Cumhuriyeti	TR/CZ 111	TR/CZ 112	-	-
Bosna-Hersek	TR/BH 4	TR/BH 5	TR/BH 6	TR/BH 7
Arnavutluk	TR /AL 4	TR /AL 10	-	TR /AL 6
Lüksemburg	TR/L 3	TR/L 3	TR/L 5	TR/L 4
Hırvatistan	-	-	-	-

SGK sigortalıları, gelir ve sahipleri ve bunların bakmakla yükümlü olduğu aile bireylerinin sağlık yardımlarını kapsamına alan sözleşmeli ülkelerde bulundukları sırada, kendi imkânları ile karşıladıkları sağlık yardımı giderlerini SGK’ dan talep etmeleri halinde, fatura asılları ile doktor raporlarını anılan Kuruma ibraz etmeleri gerekmektedir.
SGK’ca yapılan değerlendirmede, sağlık yardımı hakkının bulunduğunun ve görülen tedavinin ani ve acil olduğunun kabul edilmesi şartı ile sözleşmeli ülke mevzuatına göre ödenmesi gereken sağlık yardımı gideri, tedavi tarihindeki cari kur üzerinden ilgililere iade edilmektedir.

Arnavutluk mevzuatında aile bireyi kavramı yer almamaktadır. Bu nedenle Türkiye–Arnavutluk Sosyal Güvenlik Sözleşmesine göre sağlık yardımlarından sadece sigortalılar ile gelir ve aylık sahipleri yararlanmakta, karşılıklılık ilkesine bağlı olarak aile bireyleri sağlık yardımları kapsamı dışında tutulmaktadır.

Türkiye–Azerbaycan Sosyal Güvenlik Sözleşmesinin uygulanmasına ilişkin 26 ncı maddesinde anlaşmanın sağlık yardımlarına ilişkin hükümlerinin Azerbaycan’da zorunlu sağlık sigortasının oluşturulmasına bağlanmıştır.
Azerbaycan’da henüz zorunlu sağlık sigortası uygulamasına geçilmediğinden söz konusu sözleşmenin sağlık yardımlarına ilişkin hükümleri, gerek Azerbaycan gerekse ülkemiz yönünden uygulanmamaktadır.

5510 sayılı Kanuna göre, sağlık hizmetlerinin yurt içindeki sağlık hizmet sunucularından sağlanması esastır.
Ancak, uluslararası sosyal güvenlik sözleşmeleri hükümleri saklı kalmak şartıyla;
-İşçi ve devlet memuru kapsamında sayılan genel sağlık sigortalılarından işverenleri tarafından SGK’ca belirlenen usule uygun olarak veya kamu idareleri için özel mevzuatlarında belirtilen usule uygun olarak geçici görevle yurt dışına gönderilenlere, acil hallerde,
-İşçi ve devlet memuru kapsamında sayılan genel sağlık sigortalılarından işverenleri tarafından SGK’ca belirlenen usule uygun olarak veya kamu idareleri için özel mevzuatlarında belirtilen usule uygun olarak sürekli görevle yurt dışına gönderilenler ile bunların yurt dışında birlikte yaşadıkları bakmakla yükümlü olduğu kişilerin,
-Sağlık Bakanlığının uygun görüşü üzerine yurt içinde tedavisinin yapılamadığı tespit edilen sigortalı, gelir ve aylık sahipleri ile bunların bakmakla yükümlü olduğu kişilerin,
-Yukarıdaki iki maddede belirtilenler kapsamında veya bunların dışında herhangi bir nedenle Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyetinde bulunan ve Türk vatandaşı olan genel sağlık sigortalılarının ve bakmakla yükümlü olduğu kişilerin,
Sağlık hizmetleri, yurt dışında 5510 sayılı Kanun hükümlerine göre sağlanır.

23 ülke ile yürürlükte bulunan ikili sosyal güvenlik sözleşmelerine göre vatandaşlarımızın bu ülkelerde geçen çalışma süreleri, ülkemizde geçen çalışma süreleri ile birleştirilerek malullük, yaşlılık (emekli) ve ölüm (dul ve yetim) aylıklarına hak kazanılmasında aşağıda belirtilen kurallar dâhilinde değerlendirilir.
-Sözleşmeli ülkede Türkiye’deki çalışma sürelerinden önce başlayan çalışma süresinin başlangıç tarihi, Türk mevzuatına göre sigortalılık süresinin de başlangıç tarihi olarak kabul edilir.
-Sigortalının toplam prim ödeme gün sayısının tespitinde, sözleşmeli ülkedeki çalışma sürelerine isabet eden gün sayıları da ilave edilir.
-Türkiye’deki hizmet süreleri ile birleştirilen sözleşmeli ülke hizmet süreleri, ülkemiz mevzuatına göre aylığa hak kazanılan sigortalılık statüsünde (işçi, bağımsız çalışan ve kamu görevlisi) değerlendirilir.
-Sigortalının ve ölümü halinde hak sahiplerin aylığa hak kazanma şartları, süre birleşimi sonunda yukarıdaki şekilde belirlenen sigortalılık süresinin başlangıcı ve toplam prim ödeme gün sayısı esas alınarak tespit edilir.
-Her iki ülkedeki çalışma sürelerinin aynı tarihlere rastlaması durumunda, bu süreler için hizmet birleşimi yapılmaz. Bu durumda, hizmetlerin birleştirilmesi kural olarak sigortalının çalıştığı ülke mevzuatındaki süreleri geçerli sayılarak, diğer ülkedeki süreler ise iptal edilerek sonuçlandırılır.

Bir akit tarafın mevzuatına göre geçen sigortalılık süreleri sosyal güvenlik sözleşmelerinde belirtilen asgari süreden az ise ve bu süreler dikkate alındığında o ülke mevzuatına göre aylık bağlanamıyor ise o ülke bu sigortalılık süresi için bir aylık bağlamaz. Bu durumda diğer akit ülke yetkili kurumu, bu sigortalılık süresi kendi mevzuatına göre geçmiş gibi değerlendirebilir.
Aylığa iştirak edilebilmesi için gerekli olan asgari staj süreleri sözleşmelere göre farklılık göstermektedir. Bu süreler, ülkeler itibariyle ve sözleşmelerde yer alan süre tanımlarına göre aşağıdaki gösterilmiştir:

Sözleşmeli Ülke	Asgari Staj Süresi	Sözleşmeli Ülke	Asgari Staj Süresi
İngiltere	180 Gün	Makedonya	12 Ay
Almanya	1 Gün	Azerbaycan	12 Ay
Hollanda	1 Gün	Romanya	1 Yıl
Belçika	1 Yıl	Çek Cumhuriyeti	1 Yıl
Avusturya	12 Ay	Bosna-Hersek	12 Ay
İsviçre	360 Gün	Arnavutluk	1 Yıl
Fransa	1 Yıl	Gürcistan	12 Ay
Danimarka	1 Gün	Kanada	360 Gün
İsveç	1 Gün	Kebek	1 Yıl
Norveç	12 Ay	Lüksemburg	1 Yıl
Libya	360 Gün	Hırvatistan	1 Yıl
K.K.T.C	360 Gün

Ülkemizce imzalanan tüm ikili sosyal güvenlik sözleşmelerine göre,  kendi mevzuatında geçen hizmet sürelerine göre aylık hakkı doğuyorsa, diğer ülkede geçen hizmet süresi dikkate alınmadan her ülke kendi mevzuatına göre “müstakil aylık” bağlar. 
Yeterli hizmet süresi yoksa diğer ülkede geçen hizmet süreleri de dikkate alınarak, kendi ülkesinde geçen hizmet süreleri ile orantılı olarak kendi mevzuatına göre “kısmı aylık” bağlanır.
Bir ülke tarafından müstakil aylık bağlanması, diğer ülkeden kazanılan müstakil veya kısmı aylık hakkını ortadan kaldırmaz. Ancak, İsveç’e ilişkin sözleşmeye göre kısmı aylık bağlanması, önceden diğer ülkeden bağlanan müstakil aylığın kısmı aylığa dönüştürülmesinin bir sebebidir.
Bazı sosyal güvenlik sözleşmelerinde kısmı ve müstakil aylık dışında, “tercihli aylık” ve/veya “tek taraflı aylık” bağlanmasına imkân veren düzenlemeler yer almaktadır.
Örneğin, Türkiye–İngiltere Sosyal Güvenlik Sözleşmesi yaşlılık ve dul aylıklarında, müstakil veya kısmı aylıklardan birini tercih etme hakkı tanınmıştır. Bu durumda, her iki ülkede geçen prim ödeme sürelerinin birleştirilerek toplam süre üzerinden, aylık bağlayacak taraf mevzuatına göre geçen süre oranında kısmi aylık tercih edebileceği gibi, hizmet birleştirilmesi yapılmadan akit tarafların kendi ülkelerinde geçen hizmetleri dikkate alınarak müstakil aylık bağlanmasını tercih etme hakları vardır. Malullük ve yetim aylıkları ise bir tercihe tabi tutulmadan kısmı aylık olarak bağlanır.
Kimi sosyal güvenlik sözleşmeleri için malullük ve ölüm halinde tek taraflı aylık söz konusudur. Bu durumda malullük aylığı malullükle sonuçlanan iş göremezlik halinin meydana geldiği tarihte tabi olunan ülke mevzuatına göre sağlanmaktadır. Tek taraflı malullük aylığı Hollanda, Belçika, İsviçre, Fransa ve Danimarka ile imzalanan
Sözleşmelere göre uygulama alanı bulmaktadır. Türkiye – Norveç Sosyal Güvenlik

 

Sözleşmesine göre ölüm aylığı tek taraflı olarak ölümün meydana geldiği ülke tarafından bağlanır.
Tek taraflı olarak malullük ve ölüm aylığı bağlanmasında da diğer ülkede geçen süreler aylığı bağlayacak ülke mevzuatına göre birleştirilerek değerlendirilir. Diğer sözleşmeli ülke tarafından bir aylık bağlanmaz. Ancak, Fransa mevzuatına göre tek taraflı olarak bağlanan malullük aylığının, sigortalının malullük halının ortadan kalkması veya 60 yaşını doldurması nedeniyle yaşlılık aylığına dönüşmesi halinde, Türkiye’de geçen çalışmalara göre müstakil ya da kısmı aylık bağlanır.

23 ülke ile yürürlükte bulunan ikili sosyal güvenlik sözleşmelerine göre vatandaşlarımızın bu ülkelerde geçen çalışma süreleri, ülkemizde geçen çalışma süreleri
ile birleştirilerek malullük, yaşlılık (emekli) ve ölüm (dul ve yetim) aylıklarının hesabında aşağıda belirtilen kurallar dâhilinde değerlendirilir.
-Sigortalının Türkiye’deki çalışma süreleri ile birleştirilen sözleşmeli ülkede geçen çalışma sürelerine ait gün sayısı, aylığın hesabına esas aylık bağlama oranın tespitinde dikkate alınır.
-Sigortalının Türkiye’de birden çok sigortalılık statüsünde geçen hizmetleri varsa sözleşmeli ülkelerdeki çalışma süreleri,  hangi sigortalılık statüsüne göre aylık bağlanacağının tespitine esas son yedi yıllık ya da tüm sigortalılık süresindeki fiili hizmetin tespitinde dikkate alınmaz.
-Türkiye’deki çalışma süreleri ile birleştirilen sözleşmeli ülke çalışma sürelerine ait prime esas kazançlar, aylığın hesabına esas ortalama aylık kazanç hesabında dikkate alınmaz.
-Türkiye’deki çalışma süreleri ile birleştirilen sözleşmeli ülkelerde geçen çalışma süreleri, bağımsız çalışan sigortalılık statüsüne göre bağlanacak aylıklara esas basamak intibakında dikkate alınmaz.
-Türkiye’deki çalışma süreleri ile birleştirilen sözleşmeli ülkelerde geçen çalışma süreleri, kamu görevlileri kapsamındaki sigortalılık statüsünde bağlanacak olan aylıklarda emekli aylığı bağlanmasına esas aylığa ait derece ve kademe intibakında değerlendirilmez.

Sözleşmeli ülkelerin birinde çalışması bulanan vatandaşlarımız, Türk mevzuatına göre ancak sözleşmeli ülkede geçen hizmet sürelerinin birleştirilmesi suretiyle aylığa hak kazanıyor ise SGK tarafından bağlanacak olan kısmi aylık aşağıda belirtildiği şekilde hesaplanır:
-Öncelikle, her iki ülke mevzuatlarına göre geçen bütün sigortalılık süreleri yalnız SGK

 

Mevzuatına göre geçmiş gibi değerlendirilerek, sigortalının ilgili sigortalılık statüsünün (işçi, bağımsız çalışan ve devlet memuru) öngördüğü mevzuata göre toplam aylığı hesaplanır.
 -Daha sonra yukarıda açıklandığı şekilde hesaplanan toplam aylık, sigortalının Türkiye’de geçen prim ödeme gün sayısının, her iki ülkede geçen pirim ödeme gün sayıları toplamına olan oranı alınarak, ödenecek olan kısmı aylığın tutarı belirlenir.
-Toplam aylığın hesabında yurtdışında geçen sürelere ait prim ödeme gün sayısı aylık bağlam oranın tespitinde dikkate alınırken ortalama aylık kazanç, basamak intibakı ve emekli aylığı bağlanmasına esas aylığın tespitinde dikkate alınmaz.
-SGK mevzuatına göre, sözleşmeli ülkede geçen hizmet süresi dikkate alınmadan sadece Türkiye’de geçen hizmet sürelerine göre müstakil aylığa hak kazanıldığında, kısmı aylık bağlanması söz konusu olamaz.

Almanya prim iadesi için ilk koşul Almanya’nın terk edilmiş olması, ikinci koşul ise iki yıllık bekleme süresinin doldurulmasıdır.
Bekleme süresinin başlangıcı zorunlu sigortalılığın sona erdiği tarihtir. Almanya ve Türkiye’deki zorunlu sigortalılık eşdeğer olup Almanya’da kazanç yerine geçen ödemeler olarak kabul edilen işsizlik parası,  işsizlik yardımı ve hastalık parası gibi ödemeler zorunlu sigortalılık olarak işlem görmekte ve bekleme süresi bu tür ödemelerin bitiminde başlamaktadır.
İki yıllık bekleme süresi içinde yeniden Türkiye’de veya Almanya’da zorunlu sigortalı olunur ise, iki yıllık bekleme süresi her defasında mecburi sigortalılığın sona ermesinden sonra başlar.
65 yaşını doldurdukları halde her iki ülkedeki prim ödeme süreleri toplamı 5 yılı bulmayan vatandaşlarımız, iki yıllık bekleme süresine tabi olmadan prim iadesi isteğinde bulunabilirler.
Ölen sigortalının Almanya ve Türkiye’deki prim ödeme süreleri toplamı 5 yılı bulmuyorsa hak sahiplerine de prim iadesi yapılır. Bu durumda 2 yıllık bekleme süresi şartı aranmaz yoktur.
Primlerin sadece sigortalı hissesi iade edilir. Sigortalının katkıda bulunmadığı işsizlik parası,  işsizlik yardımı ve çocuk sürelerine ait primler iade edilmez.
Prim iadesi yapılması ile o zamana kadar olan Alman emeklilik sigortası iptal edilir. Alman sigorta sürelerinin iptali ile her çocuk için sigortalılık sürelerine eklenen 3 yıllık süre gibi diğer haklar da kaybolur.
Prim iadesi talebi, buna ilişkin belgenin (T) doldurularak en yakın sosyal güvenlik il müdürlüğünde / merkezinde yer alan yurtdışı işlemleri servisine teslim edilmesiyle yapılır.

Türkiye–Almanya Sosyal Güvenlik Sözleşmesine göre Almanya’daki Hizmetliler Sigortası (LVA) tarafından bağlanan malullük, yaşlılık ve ölüm aylıkları ile Alman Kaza Sigortası (DGUV) tarafınca bağlanan iş kazası ve meslek hastalığı gelirleri, SGK aracılığı ile ilgililere ödenmek üzere Türkiye’ye transfer edilebilir.
Bunun için, gelir ve aylık sahibinin Türkiye’de SGK’ ya, Almanya’da ise gelir/ aylık bağlayan sigorta kurumuna yazılı talepte bulunması yeterlidir.
Aylıkları/gelirleri transfer yoluyla Türkiye’den alanlar, aylık veya gelir ödenmesinde rol oynayan şahsi durumlarındaki değişiklikleri, derhal ilgili emeklilik ve kasa sigortasına bildirmekten sorumludurlar. Sözü edilen durum değişiklikleri; ikamet yerinin nakli, dul erkek/kadının tekrar evlenmesi, yetim çocuğun evlenmesi veya ölümü, sigortalının, dulun veya çocuklardan birinin doğum tarihinin değişmesi, başka bir ülkenin
Vatandaşlığına geçme ve aylık alanın çalışmaya başlaması gibi durumları kapsar. Bu bildirimin yapılmamasından dolayı haksız alınan aylıkların geri ödenmesi zorunda kalınabilir.
Ayrıca, gelir ve aylıkların transferine aracılık yapan Alman Posta İdaresi, Türkiye’den gelir ve aylık alanlara genellikle her yılın Temmuz ayında yeni bir aylık bildirimi ve bunun ekinde bir yoklama belgesi gönderir.   Hak sahibinin bu yoklama belgesini usulüne göre doldurup muhtarlığa onaylattıktan sonra  “Postrentendienstzentrum, D70143 Stuttgart” adresine hemen geri göndermesi gerekir. Yoklama belgesinin üzerinde yazılı süre içinde Alman Posta İdaresi’ne iade edilmemesi halinde, gelir ve aylık sahibine izleyen Eylül ayında üzerinde yeni bir süre kayıtlı olan bir yoklama belgesi daha gönderilir. Bu yoklama belgesinin de süresi içinde Alman Posta İdaresine gönderilmemesi halinde, aylık / gelir ödemesi geçici olarak durdurulur.

Türkiye-İsviçre Sosyal Güvenlik Sözleşmesine göre İsviçre’de çalışan Türk vatandaşlarının İsviçre’deki çalışmaları esnasında yaşlılık ve ölüm sigortasına kesilen primlerinin işçi ve işveren hissesinin tamamı SGK’ya transfer edilebilir.
Prim transferinden yararlanabilmek için;
-İsviçre’den aylık bağlanmamış olmak,
-Türkiye’de veya üçüncü bir ülkede yerleşmek gayesiyle İsviçre’yi kesin olarak terk etmiş olmak,
-Yazılı istekte bulunmak şarttır.    
Primleri transfer edilen sigortalıların İsviçre’deki hizmetleri tasfiye edilir. Kendileri veya hak sahipleri bir daha söz konusu primler nedeniyle İsviçre sigorta mercilerinden hiçbir hak talep edemezler.